Trước thềm bộ phim Trạng Tí – tác phẩm chuyển thể của truyện tranh Thần Đồng Đất Việt ra mắt vào tết Âm Lịch sắp tới, drama lại nổ ra. Trước đó, những người quan tâm đến truyện tranh Việt Nam và bộ phim Trạng Tí hẳn đã biết về vụ kiện dai dẳng giữa họa sĩ Lê Linh và Công ty TNHH Truyền thông Giáo dục & Giải trí Phan Thị (gọi tắt là Phan Thị).

Vụ kiện này kéo dài 12 năm đằng đẵng cho đến 2019, tác giả Lê Linh được HĐXX tuyên bố là tác giả duy nhất của 4 nhân vật Thần Đồng Đất Việt. Để đạt được thắng lợ” này, họa sĩ Lê Linh đã phải trải qua rất nhiều vụ kiện tụng, đấu tranh không ngừng nghỉ suốt cả quãng thời gian dài không tưởng: 8 lần hòa giải bất thành, 3 lần đổi thẩm phán. Trước khi đi đến “drama” của Trạng Tí năm 2020, hãy nhìn lại những cột mốc đáng chú ý trong chuỗi tranh chấp liên quan tới tác phẩm này.

Năm 2001: Họa sĩ Lê Linh bắt đầu hợp tác với Phan Thị để thực hiện loạt truyện Thần Đồng Đất Việt.

Năm 2005: Họa sĩ Lê Linh ngừng sáng tác Thần Đồng Đất Việt sau tập 78. Thời điểm này, ông phát hiện trong hồ sơ đăng ký bản quyền, bà Phan Thị Mỹ Hạnh (giám đốc Phan Thị) ghi tên mình là đồng tác giả.

Năm 2007: Ông Lê Linh quyết định kiện về tranh chấp quyền sở hữu trí tuệ. Ông yêu cầu xác định trong đơn xem ai là tác giả duy nhất của bộ truyện, thay vì giữ vị trí đồng tác giả với bà Hạnh. Ngoài ra, ông yêu cầu Phan Thị không được phép sáng tác các biến thể của những nhân vật trong truyện. 

Năm 2008: TAND TP. HCM tiến hành 3 vụ hòa giải, tuy nhiên tất cả đều bất thành khi phía bị đơn là công ty Phan Thị không đến. Tháng 8 năm đó, Tòa quyết định xét xử nhưng xác định vụ kiện không thuộc thẩm quyền, nên chuyển hồ sơ xuống TAND Quận 1 thụ lý.

Cuối năm, 3 buổi hòa giải tiếp tục được TAND Quận 1 tổ chức nhưng lại bất thành. Bộ truyện Thần Đồng Đất Việt lúc này vẫn đang được phát hành dưới tên Phan Thị.

Ngoài ra, họa sĩ Lê Linh đã sáng tác bộ truyện Long Thánh, nhân vật chính là Long Tinh. Tuy nhiên Phan Thị tiếp tục kiện ngược lại ông Linh vì cho rằng ông đã sáng tạo ra nhân vật dựa trên hình tượng Trạng Tí.

Năm 2015: Vị thẩm phán của vụ án được đổi và vụ kiện được tái khởi động.

Năm 2016 – 2018: 2 buổi hòa giải tiếp tục diễn ra bất thành. Thời điểm năm 2017, ông Linh cũng yêu cầu tòa án trưng cầu giám định từ Trung tâm Giám định quyền tác giả làm căn cứ xác định.

Thời điểm 2 năm này, NSX Ngô Thanh Vân đã làm việc với Phan Thị để mua bản quyền được 5 tập truyện, sẽ chuyển thể thành phim. Theo Ngô Thanh Vân, cô không hề biết đến tranh chấp đang diễn ra giữa Phan Thị và tác giả Lê Linh.

Ngày 18/5/2018: TAND Quận 1 đã 4 lần triệu tập nhưng không lần nào có đủ 2 bên.

Ngày 28/12/2018: Phan Thị tiếp tục vắng mặt ở phiên tòa xét xử, làm phiên tòa bị hoãn.

Ngày 24/1/2019: Phiên tòa được mở lại với sự có mặt của hai bên nguyên và bị đơn, chứng kiến nhiều mãn tranh cãi gay gắt. Viện kiểm sát đề nghị công nhận Lê Linh là tác giả duy nhất của Thần Đồng Đất Việt.

Ngày 14/2/2019: Hội đồng xét xử thông báo nghị án (thảo luận và quyết định các vấn đề của vụ án).

Sáng ngày 18/2/2019: TAND Quận 1 tuyên bố công nhận Lê Linh là tác giả duy nhất của 4 nhân vật Thần Đồng Đất Việt. Phan Thị sau phải buộc phải chấm dứt việc tạo ra và sử dụng 4 hình tượng nhân vật này trên các biến thể khác nhau.

Tuy nhiên, HĐXX cũng thấy Phan Thị là chủ sở hữu 4 hình tượng, nên có quyền làm tác phẩm phái sinh nhưng không được sửa chữa, cắt xén hay làm các hành động gây tổn hại đến uy tín tác giả. Theo quy định, tác phẩm phái sinh bao gồm dịch từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác, phóng tác, cải biên, chuyển thể, biên soạn, chú giải, tuyển chọn.

Ngày 24/12/2019: Bộ phim Trạng Tí Phiêu Lưu Ký tung teaser trailer đầu tiên. Đây được coi là dự án đắt nhất của Studio68 cho đến thời điểm hiện tại.

Các diễn biến xoay quanh bộ phim những ngày cuối năm 2020

Ngày 1/12/2020: Tác giả b chia sẻ trên trang Facebook cá nhân, phát hiện rằng công ty Phan Thị đang cố dùng bút danh Lê Linh để đăng ký nhãn hiệu độc quyền. Sự việc bắt đầu làm thu hút sự chú ý của dư luận, bộ phim cũng nhận về nhiều lời trách móc, đòi tẩy chay của cộng đồng mạng.

Ngày 22/12/2020: Ngô Thanh Vân đăng tải bài viết nói về bộ phim Trạng Tí và vấn đề bản quyền. Cô khẳng định đã liên hệ với tác giả Lê Linh từ khi biết về vụ tranh chấp, tuy nhiên khi đó ông Linh đã từ chối mọi quyền lợi. Thời điểm phim bắt đầu khởi quay, vụ tranh chấp giữa hai bên vẫn chưa dừng lại nên hợp đồng của Studio68 với Phan Thị vẫn còn hiệu lực. Cô khẳng định tác phẩm không phải là “ăn cắp” và “bản thân sản phẩm không có lỗi khi nó được tạo ra đúng các thể chế và quy định pháp luật ngay tại thời điểm đó”.

Ngày 28/12/2020: Tác giả Lê Linh đăng tải một bài viết trên Facebook cá nhân, nói về “Trạng Tí và giấc mơ điện ảnh”, nhanh chóng thu hút lượng quan tâm lớn. Ông khẳng định việc chuyển thể Thần Đồng Đất Việt thành phim cũng là ước mơ của ông, tuy nhiên bộ phim sắp ra mắt lại là thỏa thuận riêng giữa Studio68 và Phan Thị chứ ông không hề được liên quan. “Tiền bản quyền cũng sẽ lại tuôn vào túi bọn ác khiến cho chúng vốn đã mạnh lại càng thêm mạnh, chúng sẽ biến đó thành những đồng tiền nhơ nhuốc để hại ngược lại chính tôi, nghĩ đến chặng đường 12 năm khổ ải tôi thấy không có một chút động lực nào cho việc cộng tác” – ông viết.

Ngay sau khi bài viết đăng tải, làn sóng phản đối, tẩy chay bộ phim đã dấy lên mạnh mẽ. Hiện tại, phía ekip làm phim của Ngô Thanh Vân vẫn chưa có phản hồi chính thức về việc này. Tuy nhiên, một số người bắt gặp những chia sẻ của đạo diễn Phan Gia Nhật Linh và Ngô Thanh Vân trên mạng có chút “bóng gió” về sự việc.

Ngô Thanh Vân đăng tải dòng trạng thái “Cuộc sống đầy điều bất ngờ. Không thể biết trước chuyện gì sẽ xảy ra” đầy ẩn ý.

Đạo diễn Phan Gia nhật Linh comment, phải chăng “cha mẹ ly dị” chính là ám chỉ tranh chấp của tác giả Lê Linh?

Theo Pháp Luật & Bạn Đọc